Menu Zamknij

Czas się wypełnił

Sanktuarium św. Jana Pawła II, 11.01.2021

 

 

Ekscelencje,

Magnificencjo,

Profesorowie, habilitowani i doktorzy

Promotorzy i promowani

Panie i panowanie

Bracia i siostry

 

Peplerotai ho kairos – „czas się wypełnił”.

Pierwsze słowo Jezusa w Ewangelii Marka.

Jaki czas? Jakie wypełnienie?

11 stycznia. Rok 1397 r. Piotr Wysz, krakowski biskup po studiach w Padwie i Pradze, Królowa Jadwiga i mąż jej Jagiełło przekonywani, że warto starać się o wydział teologiczny, papież Bonifacy IX, który w bulli wyraził zgodę i  setki żyjących nauką w Krakowie mogą wreszcie powiedzieć: Peplerotai ho kairos – „czas się wypełnił.”

Leicester. Środkowa Anglia. Parafia St. Peter’s. Rok bodajże 2012. Wielki plakat na frontonie kościoła zachęca do misji parafialnych z napisem większą niż głowa. „Now is the time” – Peplerotai ho kairos.

Podhale. Mizerna. Jeszcze w tamtym wieku. Tata, czerwcową porą, wraca z pola, gdzie sprawdzał, czy jęczmień dojrzał już do tego, by zapuścić kosę, wraca do domu ze słowami: „Przysed cas na jarzec” – Peplerotai ho kairos.

11 stycznia 2021 roku wypełni się czas promocji doktorskich, habilitowanych, profesorskich. Peplerotai ho kairos. Czy tylko promocji? Jaki czas wypełnia się jeszcze dziś?

 

1. Dziś wypełnia się czas na zrozumienie różnorodności

„Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał Bóg do ojców przez proroków” (Hbr 1,1)

Polymeros – „wielokrotnie”. Plutarch, Józef Flawiusz, Vettiusz Valens mówią, że to słowo oznacza coś dokonywanego częściami, wiele razy. Polytropos– „na różne sposoby”. Filon, Maximus z Tyru, Klemens Aleksandryjski, Sewerian tłumaczą, że chodzi o coś różnolitego w sposobie. Czy nie uderza, że pierwsze wyrazy liturgii Słowa okresy zwykłego mówią o różnorodności? I to zamierzonej przez Boga? Inaczej pisał o kulcie Izajasz, inaczej Malachiasz. Wizje proroka Daniela to nie czyny proroka Eliasza. Psalmista 44 powie: „Boże, dlaczego śpisz?” (w. 24). Psalmista 121 inaczej: „Oto nie zdrzemnie się ani nie zaśnie Ten, który czuwa nad Izraelem.” (w. 4). Za owcą zagubioną trzeba iść, na syna marnotrawnego można tylko czekać. Drachma nie była winna tego, że została zgubiona, za opuszczenie domu jest odpowiedzialny całkowicie syn.

Wybieramy różne tematy. Piszemy różne prace. Zmagamy się z różnymi trudnościami. Jak nikt inni na świecie, my, ludzie nauki, powinniśmy rozumieć konieczność różnorodności. Nie po to czytamy setki książek, by mówić, że autor jest tylko jeden. Nie po to wchodzimy na szczyt różnymi szlakami, by strącać w przepaść tych, którzy nie chcą iść naszym szlakiem.

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

2. Dziś wypełnia się czas na nowość.

Nowi uczniowie Jezusa, nowy rok kalendarzowy, nowy okres liturgiczny, nowe miejsce promocji, nowe doktoraty, habilitacje, nowy profesury, nowy rektor i jeszcze paru innych nowych. Wypełnił się czas na nowość.

Tym, którzy nie chcą, by zmieniało się cokolwiek mówi Zasiadający na tronie: „Oto wszystko czynię nowe” (Ap 21,5).

Tym, którzy myślą, że jesteśmy tylko strażnikami przeszłości, mówi sam Jezus: „Każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare”. (Mt 13,52).

Jest w nas wiele starego człowieka, przyzwyczajeń i tęsknot, ale nie po to Bóg dał nam oczu z przodu, byśmy patrzyli tylko w przeszłość. Nie po to ukształtował stopy idące do przodu, byśmy chcieli wracać tam, gdzie może wrócić tylko pamięć.

Kto jak kto, ale ludzie nauki, każdej nauki, nawet archeologii a co dopiero teologii muszą szukać tego, co nowe. Jezus powiedział: „Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy (J 16,13). Hodegesei – można przetłumaczyć: „będzie was prowadził”. Jeszcze wiele człowiek musi przejść na ziemi, by Duch doprowadził nas do całej prawdy.

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

3. Dziś wypełnia się czas na początek

Wypełnienie oznacza kres. Nie ma już miejsca na nic. I wydaje się, że teraz powinien nastąpić koniec. Paradoks wypełnienia polega na tym, że wypełnienie jest początkiem. Czas wypełnia się nie po to, że zakończyć, ale po to, by rozpocząć. Stąd początek głoszenia Ewangelii Jezusa łączy się z wypełnieniem się czasu. Stąd cud w Kanie zaczyna się od wypełnienia stągwi wodą. Stąd każda promocja nie jest pożegnalną mową, ale intelektualnym duchem motywacji na początek drogi, jak Duch wiejący na początku Kościoła w Wieczerniku.

I będziemy badać dalej.

Na przykład takie wyrażenie: „prawo i sprawiedliwość”. Tak było w dzisiejszym psalmie. Wyrażenie to pojawia się przynajmniej 24 razy w Biblii Hebrajskiej: 2x jako miszpat ucedaka 2 razy jako miszpat wacedek. Jednak nie tak zapisano w dzisiejszym psalmie. W dzisiejszym psalmie nie czytamy ‎ miszpat ucedaka tylko cedek umiszpat. Nie czytamy „prawo i sprawiedliwość”, ale „sprawiedliwość i prawo”. Czemu zmienia kolejność słów autor? Dlaczego taka zmieniona kolejność występuje tylko 5 razy w Biblii? Czy to poezja czy retoryka, która wie, że „Akademia Krakowska” inaczej brzmi niż „Krakowska Akademia”? Dlaczego nie zauważył tego tłumacz? Nie lubi poezji? A może to wina politycznej opcji, która go zdradza, jak miejsce pochodzenia tłumacza Izajaszowych słów „wyjdźże na pole”? To wszystko można zbadać, sprawdzić, ustalić

My, ludzie nauki, wiemy, że wypełnienie w nauce jest początkiem, i nie tylko wtedy, kiedy piszemy asekuracyjnie, że nasza badanie pokazały, że trzeba badać jeszcze więcej. Wiemy, że każde dziś może być początkiem i niech śmierć zabierze nas  z tego świata prędzej niż będziemy publicznie twierdzić, że doszliśmy już do końca. Nawet jeśli nasza praca nie trafi ani pod strzechy ani nawet w kilograma makulatury. Nawet jeśliby nasze wysiłki miałyby zostać opisane słowami Norwida do Walentego Pomiana pisał tak:

O! tak, o! tak, mój drogi… czas idzie… śmierć goni,

A któż zapłacze po nas – kto ? – oprócz Ironii.

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

4. Dziś wypełnia się czas na dobrą nowinę

Nie powinno być mowy o Dobrej Nowinie. Przecież dopiero co zamknęli Jana Chrzciciela. Największy mówca świata, patron kaznodziejów, bez robienia cudów, bez chodzenia po domach, przyciągnął całą Judeę a nawet stolicę Jerozolimę. Skoro krzywdę zrobiono potrafiącemu skłonić do nawrócenia nawet żołnierskie serca, to nie powinno być mowy o dobrej nowinie, tylko lament wzburzonego narodu, tylko krzyk i gromy na Heroda, tylko pięść za to, że proroka Bożego, diabelski syn zamknął i głowę odciął, jakby brakło mięsa na misach Herodiady.

A jednak Jezus nie lamentuje. Wie, że tam, gdzie zło kładzie się cieniem na ludzkie serca, trzeba rzucać światła Dobrej Nowiny. Dwa razy w tym małym fragmencie mamy użyte słowo: Ewangelia. To również tytuł tej księgi: Ewangelia wg św. Marka. Jezus mógł głosić złe wieści, Marek mógł napisać Księgę Lamentacji, ale wiedzieli, że czas się już wypełnił i trzeba głosić Dobrą Nowinę.

„Gdy Jan został uwięziony, Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: «Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!»” (Mk 1,14-15).

Nie mów: „Dlaczego młodzi stoją pod lipą?”. Powiedz: „25 milionów Polaków nie przyszło dzisiaj do kościoła, a ty doszedłeś aż do lipy”. Nie mów: „Moja żona to plotkara”. Powiedz: „Dzięki Bogu, mam najświeższe wiadomości”. Nie mów: „Ludzie mają pięści”. Powiedz: „Każdy człowiek ma serce”.

Patrząc na tysiące studentów naszej uczelni, na setki wykładowców, nawet na swoją nędzę patrząc, powiedz z wiarą jak C.K. Norwid:

Wolni ludzie! tworzyć czas!
 Step Ludzkości czeka na plan nowy
 I granitu nie brak w sercu mas
 Kształtów nie brak, rąk nie brak — głów nie brak,
 Niechże raz już gmach nowy
 Nie okruszyn starych, nowy żebrak
 Lecz gmach nowy wstanie…. dość jest nas!

(„Jeszcze słowo”)

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

5. Dziś wypełnia się czas na porzucenie: sieci, ojca, najemników

Szymon i Andrzej „porzuciwszy sieci, poszli za Nim” (Mk 1,18). Jakub i Jan „zostawiwszy ojca swego, Zebedeusza, razem z najemnikami w łodzi, poszli za Nim.” (Mk 1,20). Dlaczego nie zabrali łodzi i nie poszli za Jezusem? Dlaczego nie zabrali ojca swego? Dlaczego nie wzięli ze sobą paru najemników? Znali pewno na pamięć pierwszy zdanie z Sefer Tehillim, Księgi Psalmów: Aszre ha isz aszer lo – „Szczęśliwy człowiek, który nie..” Jeśli człowiek potrafi powiedzieć „nie”, zostawić nietknięty owoc zakazany, nie ruszyć kamienia, który mógł stać się chlebem, ten człowiek jest szczęśliwy i jak drzewo przesadzone nad kanałami wód, wydaje owoc w swoim czasie.

Dziś jak pierwszy psalm, zanim zaczniemy myśleć o tym, co będziemy robić w nocy, zastanówmy się nad tym, co trzeba odrzucić już w dzień. Nie da się chodzić wszystkimi ścieżkami, w pięciu butach i obłóczeni jak wieloryb na Saharze. Kto jak kto, ale to ludzie nauki wiedzą, że nie przypadek i nie szczęście, ale wyrzeczenie, rezygnacja, poświecenie i wytrwałość są architektami naszych domów. Jeśli nie chcemy budować lepianek pseudonauki, dziś przyszedł czas by porzucić sieci, ojca i najemników. Inaczej nie będziemy ani rybakami ludzi, ani rybakami ryb.

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

6. Dziś wypełnia się czas na zrozumienie czasu niewypełnionego

Jezus mówi „czas się wypełnił”. Jak długo czas się wypełniał? Cztery tysiące lat wyglądany wedle rachuby biblijnej? A może 14 miliardów lat od stworzenia świata? Jeżeli czas się wypełnił, to był taki czas, kiedy czas nie był wypełniony. Był taki czas, kiedy Elżbieta była tylko kobietą niepłodną, Jezus był tylko ukrzyżowanym człowiekiem, a Izrael był tylko narodem uwięzionym w Egipcie, a w Sodomie była tylko Sodoma i Gomora.

Kto jak kto, ale ludzie nauki powinni rozumieć tajemnicę czasu niewypełnionego. Kiedy syn marnotrawny ma pieniądze, to jeszcze nie czas, żeby wracał do ojca. Kiedy Tomasz chodzi swoimi drogami cały tydzień bez wiary, to jeszcze nie czas na „Pan mój i Bóg mój”. Kiedy Szaweł pilnuje szat, to jeszcze nie jest czas na Damaszek.

Nie każdy dokończył doktorat, jeszcze habilitacja nie w tym roku, profesura się przeciągnie, bo lockdown zamknął niektórym nawet książki na półce. Złościć się na czas niewypełniony, to nie rozumieć tajemnicy czasu wypełnionego.

To prawda co mówi Twardowski:

„Nie bądź pewny że czas masz bo pewność niepewna” („Śpieszmy się”)

Ale prawdą też są słowa Stachury:

Przysięgam wam, że płynie czas! 

Że zabija rany – przysięgam wam!

Tylko dajcie mu czas, 

Dajcie czasowi czas. („Czas płynie i zabija rany”)

A jakby ktoś wolał Biblię, to ona też mówi:

„Wszystko ma swój czas i jest wyznaczona godzina (τοῖς πᾶσιν χρόνος καὶ καιρὸς). Jest czas rodzenia i czas umierania, czas sadzenia i czas wyrywania tego, co zasadzono. (Koh 3,1-2)

Peplerotai ho kairos – Jaki czas wypełnia się dziś?

 

7. Ostatnie słowo, siódme, bo siedem to pełnia. Dziś wypełnia się czas na wiarę w Syna

„Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś Bóg do ojców naszych przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna.” (Hbr 1,1-2)

Kiedy ludzie mówią, że wszystkie religie są równe, to czas na wiarę w Syna.

Kiedy świat nęci nas Prometeuszami, to czas na wiarę w Syna.

Pisał Karol Wojtyła:

Izrael miał Objawienie i Proroków.

Ale oni też mieli Prometeja.

Zmagania czasów dzisiejszych czyż nie są jak zmagania Aten ze Spartą.

Bój ten sam. Tylko teraz cały glob obejmuje. („Sonet XI”)

Ale ten sam Wojtyła napisze:

Chrystus. Czasy ku Niemu wyciągają ręce.

– Ja patrzę w czasy. Widzę, że ON jako symbol

i jako Prawda Istna i Jemu są wieńce,

plecione z moich myśli i z sonet, i z nimbów.

(„Symphonie – Scalenia”)

To Jezus rodzi się z Niewiasty, gdy nadeszła pełnia czasów. To Jezus głosił Dobrą Nowinę. To Jezus jest Dobrą Nowiną. To On jest Alfą i Omegą.  To On jest Królem Królów i Panem Panów.

Frydman. 2001. Rekolekcje wielkopostne. Idę  z Komunią do chorych,. Ostatni dom. Sparaliżowana kobieta. Ponad 90 lat. Po Komunii, chciałem jakoś zagadać:

– Wy, to chyba strasznie cierpicie.

A ona, podnosi wtedy palec i pokazując na krzyż wiszący naprzeciwko jej łóżka, mówi:

– E, proszę księdza, jo to mało cierpię, ale ten biedak, ten to się dopiero wycierpiał.

Bez promocji, bez doktoratu, habilitacji, profesury nawet bez matury, a jednak czas jej wypełnił się na wiarę w Syna, na wiarę w Jezusa Chrystusa.

Peplerotai ho kairos.

Amen.

Wideo

Opublikowano w Okolicznościowe